Teknoloji, Ar-Ge ve inovasyonla iç içe yaşayan kimya sanayi, birçok endüstri kolunun tedarikçi konumunda, sermaye yoğun bir sektördür. Ülkelerin gelişmişlik göstergelerinden biri olarak kabul edilen bu sektör; tüketici malları (parfüm, kozmetik, sabun, deterjan), temel kimyasallar (petrokimyasallar, plastik, sentetik kauçuk, suni elyaf, endüstriyel gazlar, gübre), özel kimyasallar (boya, mürekkep, tarım ilaçları) ve ilaç gibi alt kategorileriyle geniş bir yelpaze oluşturuyor.
Türk Kimya Sektörü hem krizin yaralarını sarmak, hem de gelişmişlik düzeyini yükseltmek için yoğun çaba sarf ediyor. Sektörün AB ve Rusya pazarının yanı sıra son dönemde Ortadoğu pazarında artan etkinliği de gözlerden kaçmıyor. Bununla birlikte son yıllarda sektörün gündeminden düşmeyen ve 2010 yılı sonundan itibaren yürürlüğe girecek Reach regülâsyonunun, AB’ye yapılan ihracat açısından nasıl bir tablo ortaya koyacağı da merak ediliyor.
Türkiye’de temelleri Cumhuriyetin ilanının ardından atılan Kimya Sektörü, sanayiye paralel gelişim göstermiştir. Kimyasal ürünlere olan gereksinim artarken, çeşitli sanayi kolları için ara kimyasal ürünler zamanla büyük önem kazanmıştır.
Cumhuriyet döneminde sermaye imkansızlıkları nedeniyle ilk kimya sanayi müesseseleri devlet tarafından kurulmuştur. Gemlik Suni İpek Fabrikası, Makine-Kimya Endüstrisi Kurumu, Bor Sanayi Tesisleri, Azot Sanayi ülkemizde ilk kurulan kimya fabrikaları arasında yer almıştır.
1950 yıllarında başlayan sanayileşme hamlesiyle, kimyasal maddeye olan gereksinim doğal olarak artmıştır. Ancak 1950’den itibaren başlatılan ithalatta liberasyon rejimi, ihracatın ithalatı karşılamaktan uzak kalması nedeniyle, kısa bir zaman sonra Türkiye’de baş gösteren döviz darlığı kimyasal madde ithalatını zorlaştırmıştır. Özel teşebbüs kimyasal maddeyi ülkede üretmeyi düşünmüş, ancak o tarihlerde müteşebbis daha kolay alanlarda; tekstil ve geleneksel bir sanayi kolu olan deri ve zamanla başka sanayi kollarında yatırım yapmaya başlamıştır.
Bilgiye ihtiyaç duyulduğu ve özel sektöre yabancı bir alan olduğu için bu dönemde kimya sanayiinde bir-iki basit atölyeden başka direkt yatırım gerçekleşmemiştir. Bu yüzden Türk pazarında ve özellikle tekstil alanında boya ve yardımcı kimyasal madde satan yabancı kimya fabrikaları ilk yatırımlara girişmişlerdir.
Zamanla Türk özel sektörü de kimya sanayiinde yatırıma yönelmiş, kurulan yabancı firmalar ise tevsi yoluyla kapasitelerini büyümüş ve ürün çeşitlerini artırmışlardır.
Bu arada devlet 1970 yılında önce küçük kapasiteli petrokimya tesisini Yarımca’da ve 1985 yılında da büyük kapasiteli Aliağa Petrokimya kompleksini kurmuş ve işletmeye açmıştır.
1972 ile 1990 yılları arasında Türkiye’de çeşitli küçük, orta ve büyük sayılabilecek fabrikalar Kimya Sektörü’nde yerini almaya başlamıştır.
Otomotivden deri ürünlerine, cam ve tekstilden kağıda kadar birçok sektöre ürün tedarik eden Türkiye kimya sanayii, üretiminin yüzde 30’unu iç piyasaya, yüzde 70’ini de dış pazarlara sunuyor. Halen sektörde yüzde 95’i KOBİ niteliğinde olmak üzere yaklaşık 85 bin firma faaliyet gösterirken, 200 bin civarında kişi de istihdam ediliyor.
Tekstil girdisinin yüzde 15’ini, deri ürünleri girdisinin yüzde 12’sini ve kağıt sektörü girdisinin ise yüzde 50’den fazlasını karşılayan kimya sanayii, imal ettiği ürünlerin yaklaşık yüzde 30’unu da doğrudan tüketiciye sunuyor. Sektörün satış büyüklüğünün 60 milyon TL civarında olduğu belirtiliyor.
Sektörde yaklaşık 2 bin 500 ürün üretiliyor. Kimya sanayi; temel kimyasallar, tüketici ürünleri, ilaç, özel kimyasallar olmak üzere farklı alt gruplar şeklinde kategorize ediliyor. Petrokimyasallar, plastik, sentetik kauçuk, suni elyaf, endüstriyel gazlar ve gübreden oluşan ‘temel kimyasallar’ alt sektörü kimya sanayinin neredeyse yüzde 40’ını oluşturuyor. Parfüm, kozmetik, sabun ve deterjandan oluşan ‘tüketici ürünleri’nin ise Kimya Sektörü içerisindeki payı yüzde 12 düzeyinde. Boya ve mürekkep, tarım ilaçları gibi kategorilerden oluşan ‘Özel kimyasallar’ ise kimya sanayinin yüzde 25’ini kapsıyor
